Yoga & Asana : Gerçek Yoga Pratiği Üzerine
Yoga denildiğinde çoğu insanın aklına bedenin kıvrıldığı etkileyici pozisyonlar, renkli yoga matları ve sosyal medyada paylaşılan kusursuz bedenler gelir. Ancak bu popüler imajın ötesinde, yoga çok daha derin, çok daha anlamlı bir pratiği ifade eder. Eğer birileri size
“Bu asanaları yapamıyorsan iyi bir yogi olamazsın.”
diyorsa, yoganın ne olduğunu bilmiyordur. İyi bir yogi esnek ya da güçlü olmak zorunda değildir. Yoga geleneğine göre bir asanayı ne kadar iyi yaptığın eklemlerinin mükemmel açılarına göre belirlenmez. Belirlenemez.
Merak etmeyin neye göre belirlendiğini yazının devamında anlatacağım ama önce bu konuya açıklık getirmek istiyorum. Diyelim ki ben çok esneğim, çok güçlüyüm, uzun uzun uzuvlarım var ve üzerlerinde hiç yağ yok. Herhangi bir asanayı yaptığımda inanılmaz estetik görünüyorum. Havalı bir şekilde derse giriyorum. Her dersin sonunda insanlar bana gelip gelip ne kadar da iyi bir yogi olduğumu söylüyorlar. Sonra bir gün bir kaza geçiriyorum ve hareketlerim sınırlanıyor. Eee ne oldu, ben bir günde iyi bir yogi olmaktan kötü bir yogi olmaya mı geçtim? Aaa durun hatta daha da iyi bir örneğim var. Ben gencim bedenimi şekilden şekle rahatlıkla sokabiliyorum. Tüm asanaları sonuna kadar yapabiliyorum. Çok iyi bir yogiyim, çok ileri seviyeyim. Sonra inanmazsınız, yaşlanmaya başlıyorum. Hayret… Belli bir yaştan sonra artık hareket aralığım kısıtlanmaya başlıyor. Olmaz ya… O zaman da tabi pratiğim gerilemeye başlıyor. Yoga böyle bir şey değil. Yoga bir gösteri sanatı dalı ya da bir performans sporu değildir. Bu tip egzersizler yoga asanlarını kullanabilir ama adına yoga demek yanlıştır. Neden yanlıştır? Çünkü yoga denildiğinde bu kavram diğer çağrışımlarıyla beraber gelir. Mesela, iç huzur, şifa, dinginlik, şefkat, odaklanma becerisi, spiritüellik, bütüncül bakış, daha neler neler. Şimdi siz de görüyorsunuzdur: bu kavramların bedensel becerilerle bir ilgisi yok. Çok büyütüyoruz asanaları. Güzeller evet, ben de seviyorum. Ama asana asana diye diye işin esas önemli kısmını gözden kaçırıyoruz.
Bu yazıda, yoga ve asana arasındaki ilişkiyi, yanlış anlaşılan noktaları ve gerçek bir yoga pratiğinin ne olması gerektiğini ele alacağız. Ama önce bir nefes alayım sakinleşeyim 😅.
Yoga Nedir?
- Bu sorunun cevabını ben kendim vermeyeyim. Konu ile ilgili en otoritesini kimsenin inkar edemeyeceği bir yazıta bakalım. Gurunata (guruların şahı) Patanjali’nin Yoga Sutra’sına bakalım:
yogaś-citta-vṛtti-nirodhaḥ (Patañjali, Yoga Sūtras, I.2)
Yoga, aklın dalgalanmalarının durdurulmasıdır.
- Demek ki yoga fiziksel bir pratik değilmiş. Çünkü zihin diyor, beden demiyor. Patanjali tüm Yoga Sutra boyunca da esneklik ya da güç gibi yüzeysel şeylerden bahsetmez. Şunu da açıklığa kavuşturmak isterim: Yüzeysel derken gücü ve esnekliği hor görmeye çalışmıyorum. Yüzeysel diyorum çünkü yüzeyde, görünen ve dokunulabilen bir yerde.
- Yoga akılla ilgiliymiş.
- ‘aklın dalgalanması’ diye bir şey varmış. Bu dalgalanmanın ne olduğuna neden olduğuna dair bir gün daha detaylı konuşuruz. Patanjali de anlatır zaten. Ama hemen şunu söyleyebilirim: zihin dalgalanması öyle mistik bir şey değil. sezgisel olarak zaten Patanjali’nin neden bahsettiğini biliyorsun. Aklın gereksiz yere huzurunu bozan, hedefine ulaşmanı zorlaştıran her ne yapıyorsa, ondan bahsediyor kabaca Patanjali.
- Yoga aklın hareketlerinin durmasıymış. Aynı şekilde bu cümlenin ne anlama geldiğini de çok boyutlu olarak tartışmak mümkün. Yine burada da sezgilerin senim yanıltmayacaktır. Yoga zaten hepimizin ortak dertlerine, insan olmaktan gelen dertlerimize odaklanır. En kaba haliyle aklın dalgalanmalarının durdurulması, aklının sana bi huzur vermesidir. Şöyle bir “ohh” çekmektir yoga. Sonra bunun sürdürülebilir hale getirilmesidir. Hayatın her anını bir yandan “om”, pardon “ohh”, çekerek yaşamaktır. (Not: Burada hedefim tatsız bir espri yapmak asla değildi. Yoga felsefesine hakim yoginlere “AUM”un anlamına dair bir gönderme yaptım.)
Yoga, bizi içsel huzura ve zihinsel dinginliğe ulaştırmayı amaçlar. Eğer yoga pratiğiniz sırasında sürekli hareket ediyor, müzikle dikkat dağılıyor ya da kendinizi başkalarıyla kıyaslıyorsanız, yaptığınız şey belki fiziksel bir egzersizdir ama yoga değildir.