Bilincin Haritası
Ahamkara, Buddhi, Chitta, Manas yani yogaya göre bilincin dört ana bölümüdür. Esas odağı bilinç olan yoga geleneği, bilinci derinlemesine analiz etmiştir. İşte biz de şimdi bu analizlerin en temel olanlarından birini birlikte inceleyeceğiz.
Bilinç, evet, asana değil; bilinç yoganın gerçek odağıdır.
Bu yazıda neler var:
Yoga konusunda daha fazla şey öğrenmekten büyük bir zevk alıyorum. İnsana ve yaşama olan bütüncül yaklaşımı, hayatla olan ilişkimi dönüştürüyor. Bu bütüncül mantığın izlerini her yerde görebiliyorum. Öğrendiğim her yeni bilgi, sadece bilgi hazinemi büyütmekle kalmıyor, aynı zamanda daha önce öğrendiklerimi de derinleştiriyor.
Hani bazen yeni bir şey öğrenirsiniz de diğer her şey bambaşka bir ışıkla parlamaya başlar ya? İşte bu anları yoga ile ilgili her araştırma yaptığımda çok sık yaşıyorum. Peki ya siz? Siz de benimle aynı hisleri paylaşıyor musunuz? Ya da belki de bu yazı sizde benzer hisler yaratır?
Öyleyse başlayalım. Önce size bilincin haritasını göstereyim. Bu kadar girişten sonra karmaşık bir harita bekliyor olabilirsiniz. Ancak bilincin haritası oldukça basit ve yalnızca dört bölümden oluşuyor:
Kare şekli bilinci temsil ediyor. Burada dört temel bölüm görüyorsunuz.
- Manas: alt bilinç
- Chitta: hafıza
- Ahamkara: ben bilinci/ego
- Buddhi: üst bilinç
Her biri ayrı bir işlevi temsil ediyor ve bilincimizin bu bölümleri nasıl çalışıyor, birlikte inceleyelim.
Manas: Alt Bilincin İşleyişi
Manas, genellikle “gündelik zihin” veya “yapan zihin” olarak tanımlanır. Düşünceleri, duyguları ve algıları yöneten bir yapı olarak kabul edilir. Manas, bireyin günlük yaşamında aktif olan zihinsel süreçleri temsil eder. 1,2 Manas, bilincin alt veya alçak bölümü olarak tanımlanır. Gurular, Manas’ın dış dünyayı algılamamızı sağlayan zihinsel bir mekanizma olduğunu söyler.
- Beş duyu ile doğrudan bağlantılıdır: Manas, dış dünyayı gözlemlememizi ve fiziksel faaliyetlerimizi koordine etmemizi sağlar.
- Karar veremez: Manas, bireyin düşüncelerini ve hislerini organize eder. Ama sadece organize eder. Karar verme mekanizması Buddhi’dir. Ama kararınıza şüphe ekleyen manastır mesela.
- Hafıza ve bilinçdışı: Manas, hafıza ve bilinçaltı ile de bağlantılıdır, bu nedenle geçmiş deneyimlerin etkilerini taşır. 3
Manas, şimdi ve burada olanı algılayan zihnimizdir. Ancak derin kararlarımızda ve hayatımızdaki yönelimlerimizde, Manas’tan çok daha fazlası etkili olur.
Ahamkara: Ego ya da Ben Bilinci
Ahamkara, “ben-yaratan” anlamına gelir. Bu kavram, Hindu felsefesinde benlik veya ego ile ilişkilidir ve bireyin kendini tanımlama ve varlık bilinci oluşturma sürecini ifade eder. Ahamkara’nın kökleri “aham” (ben) ve “kara” (yapmak) kelimelerine dayanır, bu da “ben yapıyorum” anlamını taşır. 4, 5.
Ahamkara, ‘ben’i ‘ben olmayan’dan ayırma becerimizdir. Ahamkara bir çok kaynakta ego olarak geçer. Yanlış da değildir ama batı ve doğu düşüncelerinin egodan anladıkları farklıdır. Ahamkara batı düşüncesinin egodan anladığı gibi bir ego değildir. Düşünce üretmez, karar vermez. Ahamkara basit bir şekilde ‘ben’ ile ‘ben değil’ arasındaki ayrımın yapılmasını sağlar. Kişisel deneyimlerimizi oluşturabilmek için bize alan açar.
Burada küçük bir ayrıntıya dikkat çekmek istiyorum. Ahamkara düşünce üretmez dedik ama çok önemli bir inancımızın temelini oluşturur. Ahamkara kendimizi evrenin ayrıştırılamaz bir parçası olarak algılamamızı engeller. Ahamkara ‘ben’in sınırlarını aşamayacağımıza inanmamızı sağlar. Niyeti tabiki bizi kandırmak değildir. Burada bahsettiğim ‘ben’ kodlaması pratik hayatımızı sürdürebilmemiz için gereklidir ama spiritüel yolculuğumuzda aşmamız gereken bir bariyer oluşturur. Dahası ancak bu bariyeri kendi becerilerimizle aştığımız zaman hemen pratik hayatın hem de bütünün bir parçası olarak kalmayı başarabiliriz. Yani demek istediğim bu bariyer en başından beri olmasaydı kendi sınırsızlığımız içinde kaybolurduk.
Chitta: Hafıza
Chitta, zihnin hafıza ve bilinçaltı yönlerini temsil eder. Bu kavram, bireyin geçmiş deneyimlerini, anılarını ve bilinçaltındaki izleri barındıran bir alan olarak tanımlanır. Chitta, sınırsız bir kapasiteye sahiptir. 6, 7
- Tüm deneyimleri kaydeder: Kokular, renkler, hisler, bakışlar, tatlar… Her şey Chitta’da iz bırakır.
- İstem dışı tepkiler üretir: Bu kayıtlar, belli durumlarda bilinçaltımızdan yüzeye çıkar ve farkında olmadan tepkiler vermemize neden olur.
- İlk bakışta bu olumsuz bir şey gibi görünür. İstemsiz tepkilerimiz, fark etmeden yaptığımız seçimler, vazgeçemediğimiz alışkanlıklarımız.
- Zihni dönüştürmeye odaklanan yoga, chitta’nın bu yönünü bir güce dönüştürmemizi öğütler. Ve tabi ki bunun için bir süre teknik verir bize, çünkü yoga böyle cömert bir gelenektir.
- Alışkanlıklarımızı, düşünce kalıplarımızı hep bize hizmet edecek şeylere dönüştürebildiğimizi düşünsenize….
Chitta, zihnimizin derinliklerinde büyük bir yoğunluğa sahiptir. Bu yoğunluğu sakinleştirmenin yolları ise meditasyon ve mantra pratikleridir.
Buddhi: Yüksek Bilincin Rehberliği
Buddhi, Sanskritçe kökenli bir terim olup, genellikle “bilgelik”, “anlayış” veya “zihin” anlamında kullanılır. Buddhi, zihnin yüksek işlevleriyle ilişkilendirilir ve özellikle karar verme, ayırt etme ve yargılama yetisi olarak tanımlanır. Bu bağlamda, buddhi, bireyin içsel bilincini ve ruhsal gelişimini yönlendiren önemli bir unsurdur.
Buddhi’nin Özellikleri
- Karar Verme Yetisi: Buddhi, kişinin doğru ve yanlış arasında seçim yapabilme yeteneğini temsil eder. Bu yönüyle, bireyin yaşamındaki önemli kararları almasına yardımcı olur. 8
- Ayırt Etme Yetisi: Buddhi, farklı durumlar arasında ayırt yapma kapasitesine sahiptir. Bu, kişinin deneyimlerinden edindiği bilgileri değerlendirerek en uygun tepkiyi vermesine olanak tanır. 9
- Zihinsel Koordinasyon: Buddhi, zihnin diğer bileşenleriyle (manas, chitta ve ahamkara) uyum içinde çalışarak zihinsel dengeyi sağlar. Manas (duyusal zihin) buddhi’nin rehberliğinde hareket eder; bu nedenle buddhi, manas’ın doğru yönlendirilmesi için kritik bir rol oynar. 10
Buddhi ve Maneviyat
Buddhi, özellikle Budizm ve Hinduizm gibi doğu felsefelerinde ruhsal aydınlanmanın bir parçası olarak görülür. Bu sistemlerde, buddhi’nin geliştirilmesi, kişinin içsel huzura ulaşmasını ve acıdan kurtulmasını sağlayan bir yol olarak kabul edilir. Buddha’nın öğretilerinde de buddhi’nin önemi vurgulanır; bireylerin kendi içsel doğalarını anlamaları ve aydınlanmaları için gerekli bir araçtır. 11
Buddhi asla tereddüt etmez, evrensel iyilik ve güzellikle temas halindedir. Hayatın büyük sorularının cevapları Buddhi’de vardır. Ben kimim, bu dünyada ne işim var, bedenim öldükten sonra bana ne olacak, tanrı var mı, v.b.
Şimdi kafanızda oluşmaya başlayan soruları biliyorum. Sorularınız çok yüksek ihtimalle şöyle başlıyor: ‘Peki o zaman neden….’
Peki o zaman neden
- ben bu soruların cevaplarını bulamıyorum?
- bu kadar çok hata yapıyorum?
- hayat bu kadar zor?
- bu kadar korkuyorum?
İşte cevabı bilincin haritasında. Buddhi direk olarak Atman’la temas halinde. Atman henüz açıklamadığım son terim. Atman’ı senin biricik ruhun olarak düşünebilirsin. Değişen her şeye rağmen senin sen kalmanı sağlayan özün.
Buddhi Atman’la temas halinde olmasına rağmen dış dünya ile ya da Manas ilde direk iletişim içinde değildir. Hayat öncelikle Manas’ın süzgecinden sonra da Ahamkara ve Chitta’nın süzgecinden geçer. Buddhi materyal dünyaya karşı kör, sağır, hissizdir; tadını da alamaz dış dünyanın kokusunu da.
Benzer şekilde eylemlerimizi, duygu düşüncelerimizi kontrol eden Manas da Buddhi’nin bilgeliğine direk ulaşamaz. Araya dış dünyanın gürültüsü girer, geçmişin izleri girer, inançlarımız girer.
Peki ne yapacağız?
Eğer eğitimlerimizden birine katıldıysanız bu soruya vereceğimiz cevabı tahmin ediyorsunuzdur. Kaçıranlar ve tekrar duymak isteyenler için işte cevap:
Meditasyon
Meditasyon tam da yüksek bilincimize (Buddhi) ulaşmak için binlerce yıldır geliştirilmiş bir tekniktir. İlk etapta meditasyonun zihni geliştirme hedefleri şunlardır:
- Zihinsel Netlik: Meditasyon, zihni sakinleştirerek buddhi’nin net bir şekilde çalışmasına olanak tanır. Zihnin dalgalanmalarını azaltarak, bireylerin daha iyi kararlar almasına yardımcı olur. 10, 11
- Farkındalık Gelişimi: Meditasyon, bireylerin kendi içsel doğalarını anlamalarına yardımcı olur. Bu süreçte buddhi, deneyimlerden öğrenme ve içsel bilgeliği geliştirme işlevini üstlenir. 12, 13
- Duyusal Zihin ile İlişki: Manas (duyusal zihin) ve buddhi arasındaki ilişki meditasyonla güçlenir. Meditasyon sırasında manas, buddhi’nin rehberliğinde çalışarak daha uyumlu hale gelir. Bu durum, kişinin düşüncelerini ve duygularını daha iyi kontrol etmesini sağlar. 14
Meditasyona otururken yaptığımız ilk iş hareketsiz bir şekilde oturmak ve gözlerimizi kapatmaktır. Yani bilincin haritasına dönersek, Manas’ın dış dünya ile ilişkisini kapatarak işe başlıyoruz.
Bu arada bana arada meditasyonda müzik dinleyebilir miyim diye soranlar oluyor. Bakın haritasıyla falan anlatıyorum. Müzikle yaptığınız meditasyon sizi yüksek bilincinize götürmez. Müzik Manas’ı beslemeye devam eder. Amacınız sadece biraz dinlenmekse müzikle meditasyon yapabilirsiniz. Amacınız bilincinizi özgür bırakmaksa müzik sizi engeller.
Meditasyon pratiklerinde ikinci adım genellikle nefese odaklanmak oluyor. Farkındalığımız arttıkça nefesin içinde pranayı fark ediyoruz. Prana yaşam enerjisidir. Pranayı tanıdıkça kendine has bir bilinci olduğunu bizi hayata bağlayan gücün bizim aklımızın kölesi olmadığını anlamaya başlıyoruz. Ego yavaş yavaş çatırdamaya, kendini teslim edebilme becerisi gelişmeye başlıyor.
Bu noktada Chitta ile baş başa kalıyoruz. Manas doğası gereği baya kalabalıktır ama Chitta daha da kalabalıktır. Chitta’yı dinginleştirmenin en güzel yolu ise Kriyalar ve Mantralardır. Mentra ve Kriya pratiklerinin takrarı sayesinde Chitta bilinci yükselten titreşimlerle yankılanmaya başlar. Tıpkı bir reklam müziğinin münasebetsiz bir şekilde derinlerde bir yerden bilincimize yükselmesi gibi Mantra biz çaba sarf etmeden bilincimizde belirmeye başlar.
Mantrayı da bırakıp kendimizi oluşturduğumuz titreşimlerin hissine bıraktığımızda aslında Buddhi çok yakınımızdadır ve yer yer parlaklığını hissederiz. Düzenli pratik yaparak Buddhi ile temasımız daha istikrarlı ve uzun süreli olmaya başlar.
Sonrası hep huzur, hep özgürlük 🙂
Daha önce hiç meditasyon yapmadıysanız size yol gösterek ufak bir rehnber hazırladım. Buraya tıklayarak ulaşablisiniz.
Ya da bizden bu konuda bireysel rehberlik almak için bizimle iletişime geçebilirsiniz: Online Yoga Derslerimiz
Çünkü yoga candır.
Yogaya Dair Diğer Yazılarımız:
Yoga Başlangıç için 8 Adım – Yeni Başlayanlar İçin Online Yoga
Yoga Asana Değildir
Tantra: Bilinç & Enerjinin Kozmik Dansı
Dişil Enerji Nedir & Ne Değildir
Stresle Başa Çıkmak İçin Nefes – 3 Güçlü Nefes Tekniği
Meditasyon Nasıl Yapılır? 4 Adımda Başlangıç Rehberi
Bhagavad Gita Okumaları – Hepimizin İçindeki Savaş
Yoga Eğitmeni Nasıl Olunur? En Çok Sorulan 3 Soru.
Bali’de Yoga Eğitimi
